«Η δράση της οθωμανής Μαρίας ή Ζαφείρη στην Επανάσταση του 1821»

 

ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΘΗΤΙΚΟ  ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΚΥΡΙΑΚΑΚΗ ΝΑΤΑΛΙΑ

ΜΑΘΗΤΡΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Επιβλέπων Εκπαιδευτικός : Θάνος Χρυσάνθης

 

ΘΕΜΑ

«Η δράση της οθωμανής Μαρίας ή Ζαφείρη στην Επανάσταση του 1821»

 

 

Η ελληνική επανάσταση είναι αναμφισβήτητα ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα στην ιστορία της χώρας μας, ένα από αυτά που χαρακτηρίζονται από το ήθος, τις αξίες και τα ιδανικά για τα οποία οι συμπατριώτες μας θυσιάστηκαν χωρίς δεύτερη σκέψη. Σε αυτούς οφείλουμε την ελευθερία μας και το δημοκρατικό σύστημα αξιών μας, καθώς δίχως αυτούς δεν θα ήταν δυνατό να σχηματιστεί το σημερινό ελληνικό κράτος. Ένας τέτοιος αγώνας, όπως και κάθε αγώνας απελευθέρωσης, είναι εγγενώς απαιτητικός και είναι απαραίτητο να παρέχεται όση περισσότερη βοήθεια γίνεται. Η δυναμική πυκνότητα αντοχής στην οποία βασίστηκε ο ελληνικός αγώνας προήλθε απο το βαθύ αίσθημα της αγάπης και της εκτίμησης για την πατρίδα και γεννέτηρά μας.

Ενώ όμως οι εποχές ήταν επικίνδυνες και το μέλλον τρεμόφεγγε, οι αγωνιστές κράτησαν το κεφάλι τους ψηλά και ένιωθαν κοντά σε κάτι το θεμελιώδες ·  την ασταμάτητη ανάγκη για απελευθέρωση. Η ροή των γεγονότων όμως, αποδεικνύει πως μόνο αυτό δεν ήταν αρκετό καθώς οι αντίπαλοι ήταν υπεράρυθμοι και το ελληνικό κράτος δεν υπήρχε καν σαν έννοια, παρά μόνο σαν ιδέα. Ανοργάνωτες ομάδες πολεμιστών έκαναν επιθέσεις κατά των τουρκικών στρατευμάτων με την ελπίδα να ξανακερδίσουν τα κάποτε ελληνικά εδάφη πίσω.

Σε μια πιο πρακτική ανάλυση όμως, όση βοήθεια και να αναζητούσαν οι Έλληνες αγωνιστές ποτέ δεν θα την έπαιρναν από κάποια γυναίκα, για ποικίλους λόγους. Αρχικά, οι γυναίκες ήταν οι μόνες που μπορούσαν να μείνουν πίσω φροντίζοντας τα παιδιά και τους τραυματισμένους ώστε να επιβιώσουν. Επίσης, θεωρείτο πως οι άντρες είχαν μεγαλύτερη σωματική ρωμή και περισσότερη αντοχή λόγω της δομής του σώματός τους κάτι που οι γυναίκες δεν είχαν, όπως και αντίστοιχα αυτοί δεν ήταν ικανοί να αναθρεύουν τα παιδιά. Ο καθένας λοιπόν είχε τον ρόλο του, εξίσου σημαντικό και δύσκολο είτε γιατί ήταν απαιτητικό ψυχικά είτε σωματικά.

Γυναίκες όμως σαν την Μπουμπουλίνα ανέτρεψαν τα δεδομένα της εποχής και βοήθησαν ενεργά στον αγώνα. Πέρα από καποια μεγάλα ονόματα όμως που αντιστάθηκαν στους δολοφονικούς συμβιβασμούς της κοινωνίας και βοήθησαν στην ελληνικη επανάσταση όντας γυναίκες, δεν βλέπουμε να υπάρχουν αρκετές γνωστές μη αντρικές προσωπικότητες που συνέβαλλαν στον αγώνα. Αυτό, μπορεί να συμβαίνει για αρκετούς λόγους, έναν από τους οποίους θα αναλύσει η ιστορία της ηρωίδας Μαρίας (ή αλλιώς: Ζαφείρης).

 

Όσο η έχθρα βαστούσε γερά και η επανάσταση εξελισσόταν, η Μαρία, Μαριώ ή, Μαριγώ η Αθηναία, πήρε μέρος στην απελευθέρωση του έθνους.

Η Μαρία ήταν Οθωμανή στην Ελλάδα που την βρήκε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και έπειτα την βάφτισε χριστιανή με το όνομα Μαρία. Αυτή τον ακολουθούσε παντού, σε όλες τις εκστρατείες του, στις συναντήσεις με άλλους καπετάνιους, του μαγείρευε και τον φρόντιζε. Η υποστήριξή της λοιπόν τόσο στον ίδιο όσο και στην μάχη ήταν σημαντικός παράγοντας κάθε νίκης.

 Μάλιστα, για να μην δημιουργούνται σχόλια από τους άλλους στρατιώτες ντυνόταν αντρικά, έφερε άρματα, πολεμούσε μαζί με τον Καραϊσκάκη, και χρησιμοποιούσε το όνομα Ζαφείρης. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πόσο δύσκολο πρέπει να ήταν για μια γυναίκα να πρέπει να αλλάξει την εμφάνιση, προσωπικότητα, και ίσως ακόμα και την φωνή της για να γίνει αποδεκτή από τους υπόλοιπους άντρες.

Η πράξη της αυτή δεν εμφανίζει μόνο ψυχικό σθένος αλλά και μαχητικότητα, όση είχε τουλάχιστον απομείνει από την φθορά που ασυνείδητα προκλήθηκε στην ψυχή κάθε ανθρώπου που πήρε μέρος σε αυτή την επανάσταση. Ο αγώνας για την ελευθερία πολλές φορές θα ήταν αποθαρρυντικός μέσα στην συλλογική κούραση και οι μαχητές θα ποτίζονταν απο συνεχή ακαταδάμαστα ανεβοκατεβάσματα στο ψυχογράφημά τους.

Σε ένα περιστατικό μάλιστα, όπου οι δύο ήρωες πήγαν μαζί στο σπίτι της οικογένειας του Καραϊσκάκη, η γυναίκα του Γκόλφω, έκανε παράπονα στον ίδιο πως ο Ζαφείρης πείραζε τις κοπέλες, ψυχοκόρες της, η οποία σύμφωνα με την διήγηση δεν κατάλαβε ότι ήταν γυναίκα. Μπορεί κανείς μόνο να φανταστεί την ανάγκη που είχε η Μαρία να επικοινωνήσει με το φύλο της χωρίς να χρειάζεται να προσποιείται κάποιον άλλο. Για πολύ καιρό ήταν αθεράπευτα κατεταγμένη στην ψεύτικη προσωπικότητα που είχε δημιουργήσει ώστε να επιβιώσει, τόσο, που ακόμα και οι υπόλοιπες γυναίκες δεν μπόρεσαν να αντιληφθούν πως ήταν μία από αυτές.

Λίγο πριν πεθάνει, ο Καραϊσκάκης, την πάντρεψε με έναν στρατιώτη του, της έδωσε προίκα και μαζί με τη διαθήκη του 4.000 γρόσια και έκτοτε δεν υπάρχει καμία αναφορά για την Μαρία. Ίσως λανθασμένα θεωρηθεί πως αυτό συνέβη λόγω της οικονομικής άνεσης, που της είχε διαβρώσει την ικανότητα να μιλάει ισότημα πλέον με κάποιον, και έτσι χάθηκαν τα «ίχνη» της.

Ό,τι σχετίζεται με τον άνθρωπο είναι αβέβαιο, επομένως, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι απέγινε η ηρωίδα. Αυτό που ξέρουμε σίγουρα όμως είναι πως η γυναίκα αυτή αγαπούσε τόσο πολύ την πατρίδα της που άλλαξε προσωπικότητα και χαρακτήρα για να προσαρμοστεί στα δεδομένα της εποχής. Άτομα σαν αυτή πρέπει να γίνουν γνωστά για την συνεισφορά τους στον αγώνα.

 

ΠΗΓΕΣ:

1.  Ιωάννης Βλαχογιάννης, Ἡ βιογραφία τοῦ στρατηγοῦ Γεωργίου Καραϊσκάκη, Ὁ Καραϊσκάκης ’σ τὴς ἐκστρατεῖες του εἶχε πάντα μαζί του μιὰ Τουρκοπούλα βαφτισμένη, ποῦ τὴν ἔλεγαν Μαριώ. Αὐτὴ ἦταν ντυμένη φουστανέλλες, σὰν ἄντρας, κ’ εἶχε τ’ ὄνομα Ζαφείρης ἀνάμεσα ’σ τὰ παληκάρια.
2. ↑ Το κείμενο για την ερωτική ζωή του Γ. Καραϊσκάκη που κατέβασε άρον άρον η Επιτροπή «Ελλάδα 2021»